Υπάρχουν φορές που κοιτώντας ένα τίτλο ή ένα "σώμα" κειμένου παρατηρείς τα κενά ανάμεσα στα γράμματα και σου φαίνονται λίγο αραιά. Σε κάποια άλλη περίπτωση λίγο "στριμωγμένα". Αλλού πάλι, ενώ μια λέξη φαίνεται σωστή (οπτικά) υπάρχει ένα ζευγάρι γραμμάτων που έχει μία κάπως... πιο προσωπική σχέση και η αδικρισία τους βγάζει μάτι.
Η επίσημη Ελληνική ονομασία της απόστασης μεταξύ των χαρακτήρων είναι η "διαγραμμάτωση" ή αλλιώς Kerning. 



Λίγη ιστορία

Στο δυτικό κόσμο υπάρχουν δύο παραδοσιακά συστήματα μέτρησης στο χώρο της τυπογραφίας. Και τα δύο συστήματα χρησιμοποιούν το "point" ωs τη μικρότερη μονάδα μετρησης ενός απόλυτου μεγέθους. Δυστηχώς το point του ενός συστήματος δεν ήταν ίσο με άλλου. Στην Ευρώπη είχαν το "Didot" σύστημα. Στην Αμερική και στην Αγγλία χρησιμοποιούν το "Aglo saxon" σύστημα. Η συνεχώς αυξανόμενη ανάπτυξή της τυπογραφίας οδήγησε τελικά ένα Γάλλο χαράκτη, τον Pierre Simon Fournier (1712 - 1768) να τελειοποιήσει μία από τις μελέτες του και τελικά να εκδώσει ("Manuel Typographique" 1764), ένα σύστημα μέτρησης που φιλοδοξούσε να γίνει το standart στο χώρο της τυπογραφίας.
Ο Fournier βάσισε το σύστημα του στη "Γαλλική Βασιλική ίντσα" που ήταν όμως διαφορετική από την υπάρχουσα "Αυτοκρατορική ίντσα" (FRI= 27.07 II=25.40). Αυτός φαίνεται ότι ήταν και ο λόγος της διαφοράς που προέκυψε ανάνεσα στο Ευρωπαϊκό και το Αγγλο σαξωνικό σύστημα.
Αργότερα ένας άλλος Γάλλος, ο Didot εξέληξε σε ένα πολύ μικρό βαθμό το σύστημα του Fournier και από τότε έχει μείνει η ονομασία Didot system.
Ο μαγικός παρανομαστής "72" " χρησιμοποιήθηκε αργότερα και στο Αγγλο σαξωνικό σύστημα "1 point Di = 0.376 mm = 1/72 της Γαλλική Βασιλική ίντσας (27.07 mm)".
Για εξησωθούν τα 2 συστήματα (αφού για έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα η Γαλλική Βασιλική ίντσας έπρεπε να διαιρεθεί με το "72.27" . Μεγάλο ρόλο έπαιξαν και οι John Warnock και Charles Geschke που την διαίρεσαν με το 72 την εποχή που κυκλοφόρησαν την Postscript. Ο υπόλοιπος κόσμος ακολούθησε... καλά σχεδόν όλος, στη Γαλλία (αλλά και σε άλλες χώρες) ή Γαλλική Βασιλική ίντσα παρέμεινε.
Στην στην Αγγλία του 1898 όλοι οι κατασκευαστές τυπογραφικών στοιχείων χρησιμοποιούσαν διαφορετικά πρότυπα για τις μετρήσεις τους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα κανένα από τα χυτήρια της εποχής να μην κατασκευάζει τυπογραφικά στοιχεία με μέγεθος πραγματικά ίσο με κάτι. Υπήρχε περίπτωση να είχαμε δύο ίδιες λέξεις με κοινή γραμματοσειρά, kerning, μέγεθος και η μία να ήταν μεγαλύτερη από την άλλη. Εκείνη τη χρονιά αποφασίστηκε να υοθετήσουν το σύστημα μέτρησης των Αμερικάνων. Το Στάνταρτ ήταν η pica.
H pica προέκειψε όταν διαιρέσαν 35cm με το 83. Με 4.21mm το πραγματικό της μέγεθος πλέον, η pica ξαναδιαιρέθηκε με το 12 για να έχουμε τις γνωστές σε όλους μας στιγμές (points) που αντιστιχούν σε 0.35mm. Η pica χρησιμοποιείται ακόμα για ορίζονται συνήθως μεγέθη χαρτιών (όπου με ένα απλο πολλαπλασιασμό με το 12 έχουμε το μέγεθος σε στιγμές.
Η διαφορετικότητα στο "σώμα" ή το μέγεθος των τυπογραφικών χαρακτήρων εκφραζόταν πλέον σε στιγμές. Αυτός ο τρόπος μέτρησης παρέσειρε τους κανόνες (χάρακες), τα περιγράμματα, και τα μεγέθη των σελίδων στο χώρο της τυπογραφίας και έγινε ένα διεθνές στανταρτ μέτρησης.
Όλες οι χώρες στο πέρασμα των χρόνων αφομοίωσαν τα points.
Ευτυχώς στον τυπογραφικό κόσμο της Ελλάδας τις στιγμές τις ακούμε μόνο όταν αναφερόμαστε σε τυπογραφικούς χαρακτήρες και μόνο. Για φανταστείτε .... - Θέλω μια αφίσα 13.78" Χ 19.685" στιγμές .



Emς & Ens

Εάν έχεται μπερδευτεί με τις στιγμές, τις ίντες και τις πίκες δεν σας αδικώ. Υπάρχει και κάτι ακόμα που έπρεπε να σκεφτούν οι χαράκτες και οι τυπογράφοι εκείνης της εποχής. Πώς θα μετρήσουν την απόσταση μεταξύ των χαρακτήρων. Όταν επιλέξουμε μια λέξη (είτε στο Quark είτε σε οποιοδήποτε άλλο προγραμμα που μπορεί μα επεξεργαστεί κείμενο) και του δώσουμε kerning  "-6pt" Τι σημαίνει αυτό; Μήπως ότι φέρνουμε τους χαρακτήρες πιο κοντά κατά 6pt, δηλαδή 2.1mm (1pt = 0.35mm). Εάν το μέγεθος των γραμμάτων είναι 4pt και μειώσουμε την απόσταση μεταξύ τους 2.1mm τα γράμματα θα αλληλοκαλυφθούν. Εάν το μέγεθος των γραμμάτων είναι 30pt θα μετακινηθούν ελάχιστα. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει. Όταν αυξομειώνουμε το kerning τα γράμματα μετακεινούνται αναλογα με το μέγεθος τους. Πώς γνωρίζει το πρόγραμμα πόσο πρέπει να μετακινηθούν οι χαρακτήρες; Κάπου εδώ έρχονται οι μονάδες μέτρησης Em. Πρακτικά το Em είναι μονάδες μέτρησης που είναι μεν σταθερές ως προς το πλήθος τους αλλά απόλυτα εξαρτημένες με το μέγεθος της γραμματοσειράς που ανήκουν. Δεν έχει νόημα να λέμε "εσοχή κειμένου 1Em". Δεν υπάρχει 1Em. H μονάδα μέτρησης υφίσταται μόνο εάν πούμε "εσοχή κειμένου 1Em σε γραμματοσειρά με μέγεθος 12pt". Υποδιαίρεση της "Em" είναι η "En" ώς το μισό του μήκους της.
Για την ισορία οι στοιχειοθέτες του προηγούμενου αιώνα πληρωνόντουσαν ανάλογα με το πόσα Ens μπορούσαν να παράγουν την ώρα.
Έτσι λοιπόν όταν αλλάζουμε το kerning 1/20 ή 1/1000 ενός Em η αλλαγή είναι ανάλογη του μεγέθους της γραμματοσειράς που χρησιμοποιούμε.
Δεν χρειάζεται όταν κάνετε τυπογραφία να σκέφτεστε με Em, εκτός και εάν αγαπάτε εξ ίσου τα μαθηματικά. Όταν δουλέυω στο Quark ποτέ δεν σκέφτομαι να αραιώσω αυτό το ζευγάρι γραμμάτων 1/200 Em. Λέω για να τα αραιώσω λίγο (λίγο περισσότερο - λίγο λιγότερο) να είναι πιο ωραία, πιο εμφανίσιμα (πείτε το όπως θέλετε).



Ο πόνος του σχεδιαστή

Ο σχεδιαστής μιας γραμματοσειράς έχει την μεγαλύτερη καούρα από όλους για την ακέραιη εμφάνιση ενός τυπωμένου κειμένου με την δική του γραμματοσειρά. Θα ήθελε να έχει τον απόλυτο έλεγχο στις αποστάσεις των χαρακτήρων. Αυτό όμως πρακτικά είναι ασύμφορο και σχεδόν αδύνατο. Ο λόγος είναι ότι θα πρέπει να ρυθμίσει περίππου 10.000 - 12.000 πιθανά ζευγάρια χαρακτήρων για να έχει σχεδιάσει την "απόλυτη" γραμματοσειρά. Αυτό είναι ασύμφορο γιατί θέλει χρόνο, πολύ χρόνο, 3-4 μήνες ανά βάρος αφού κάθε βάρος εάν είμαστε περφεξιονίστες πρέπει να το χειριζόμαστε διαφορετικά. Επίσης είναι αδύνατο γιατί εάν του παίρνει τόσο χρόνο η ρύθμιση μόνο ενός βάρους δεν θα χαραμίσει μια 25ετή καριέρα για να φτιάξει μόνο 10 γραμματοσειρές. Ευτυχώς δεν συνομωτούν τα πάντα εναντίον της απόλυτης εμφάνισης των χαρακτήρων. Το βασικό κείμενο ανάγνωσης κυμαίνετε από 8.5pt έως 12pt. Σε αυτά τα μεγέθη η ανθρώπινη όραση δεν δύναται να ξεχωρίσει μικρές ατέλειες στις αποστάσεις των χαρακτήρων. Οπότε ο σχεδιαστής περιορίζεται στις ρυθμίσεις kerning μεταξύ των πιο επίφοβων ζευγαριών. Τα λάθη στις αποστάσεις συνήθως γίνονται αντιληπτά σε τίτλους με μεγάλο μεγεθος. Σε αυτή την περίπτωση ο σχεδιαστής γραμματοσειρών επαφείεται στην αισθητική και το καλό μάτι του σχεδιαστή εντύπου που θα ρυθμίσει το kerning "με το χέρι".




Kerning

Διαγραμμάτωση ή Kerning ενοούμε την διαδίκασια κατα την οποιά αλλάζουμε την απόσταση ενός ζευγαριού χαρακτήρων. Στο QuarkXpress να μεγαλώσουμε ή να μικρήνουμε την απόσταση των γραμμάτων ανάλογα με το αποτέλεσμα που επιθυμούμε.
Το QuarkXpress Υποστηρίζει 2 είδη kerning, το αυτόματο και το χειροκίνητο.
Εδώ αξίζει να μαλώσουμε την Quark που άφησε την adobe να της πάρει την ιδέα του οπτικού kerning (τοποθέτηση του χαρακτήρα ανάλογα με το σχήμα και το κέντρο βάρους του).
Οι σχεδιαστές των γραμματοσειρών σχεδόν πάντα μαζί με τις γραμματοσειρές δίνουν από 100 εως 500 προυπολογισμένες αποστάσεις σε συνδιασμούς από ζευγάρια χαρακτήρων. Το QuarkXpress τα λαμβάνει υπ ‘όψιν του και εφαρμόζει τις ρυθμίσεις όταν κάνει αυτόματο kerning στα αντίστοιχα ζευγάρια χαρακτήρων. Όταν θα δείτε ένα ζευγάρι όπως το "Γ7" να βγαίνει σαν "Π" σημαίνει ότι ο σχεδιαστής της γραμματοσειράς είτε το ξέχασει τελείως.



 

Αυτόματο Kerning

To Quark κάνει ότι μπορεί (και δεν τα πάει άσχημα) να ομορφήνει το κείμενο μας χρησιμοποιόντας είτε τις ρυθμίσεις kerning της γραμματοσειράς είτε τις δικές του.
Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να απενεργοποιήσεται το αυτόματο Kerning εκτός και θέλετε το quark να συμπεριφέται πιο γρήγορα.



 

Χειροκίνητο Kerning

Με το χειροκίνητο kerning το quarkXpres μας δίνει την δυνατότητα να επέμβουμε σε ξευγάρια χαρακτήρων ανά περίπτωση. Χειροκίνητο kerning θα χρησιμοποιήσουμε συνήθως σε λέξεις που το μέγεθος τους ξεπερνάει τις 14pt . Οι λόγοι είναι δύο.
Πρώτον δεν έχει κανένα νόημα να επέμβουμε στο βασικό κείμενο του εντύπου μας (που μπορεί να είναι 10pt ) γιατί κανένας δεν θα το δει. Δεύτερον: Εάν σώνει και καλά θέλετε να το κάνετε, υπολογίστε τον όγκο του κειμένου που πρέπει να επεξεργαστείτε.
Το kerning είναι κατά βάση ρύθμιση ενός χαρακτήρα. Αυτό που ρυθμίζει είναι η απόσταση του χαρακτήρα από τον αμέσως προηγούμενο του. Υπαρχει μια πολύ συμαντική διαφορα από τις άλλες ρυθμίσεις που μπορούμε να κάνουμε σε ένα χαρακτήρα όπως να του αλλάξουμε μεγεθος, χρώμα, γραμμή βάσης κτλ. Για να ρυθμίσουμε οτιδήποτε από τα παραπάνω πρέπει πρώτα να επιλέξουμε τον χαρακτήρα. Όταν ρυθμίζουμε το kerning πρέπει απλά να βαλουμε τον κέρσορα στο αριστερο του μέρος. Είναι πολύ συχνό λαθος στους χειριστές του QuarkXpress να επιλέγουν τους 2 χαρακτήρες που θέλουν να αλλάξουν την απόσταση μεταξύ τους. Αντί αυτού θα πρέπει να εντοπίσουν τους χαρακτήρες που θέλουν να απομακρύνουν ή να φέρουν πιο κοντα και να τοποθετήσουν τον κέρσορα ανάμεσα τους.
Εφόσον τοποθετηθεί ο κέρσορας ανάμεσα στους χαρακτήρες που μας ενδιαφέρουν μπορούν να αλλάξουμε το kerning με 4 διαφορετικούς τρόπους.



 

Ιδιοτητες Χαρακτήρα

Αν πάμε από τα μενού και επιλέξουμε στυλ > χαρατήρας θα έρθει μπροστά μας η παλέτα διαλόγου "ιδιότητες χαρακτήρα". Οι αριθμοί αντιπροσωπευουν το 1/200 Em. Για παράδειγμα έαν πληκρολογήσετε 6 προσθέτει 6/200 ( 3/100 ) Em στην απόσταση των 2 χαρακτήρων. Μπορείτε επίσης να βάλεται αρνητικό προσιμο πρίν από το νούμερο και το Quark αντίστοιχα θα αφαιρέσει. Είναι ο πιό αργός τρόπος για να ρυθμίσουμε το kerning. Εάν θέλουμε να κινηθούμε λίγο πιο γρήγορα μπορούμε να πατήσουμε Ctrl - Shift - D και αμέσως μετά 4 φορές tab για να πάμε στο πεδίο τιμών του kerning για ορίσουμε την τιμή που θέλουμε.


 


Παλέτα μετρήσεων

O επόμενος τρόπος είναι να πάμε από την παλέτα μετρήσεων και να βάλουμε τιμή kerning στο αντίστοιχο πεδίο.

   



Συνδιασμός Πλήκτρων

Εάν έχει οριστεί αυτόματο kerning το Quark βάζει την τιμή 0 η οποία όμως δεν είναι ακριβώς 0. Είναι αυτή που έχει ορίσει ο σχεδιαστής της γραμματοσειράς. Μπορεί να είναι -10 ή 6 κτλ. Οι σχεδιαστές του προγράμματος όμως, σοφά αποφάσισαν να μην μπερδέψουν τον χειριστή κρατώντας αυτές τις τιμές ορατές. Το Quark ορίζει την όποια πραγματική τιμή ως μηδενική για να αντιλαμβανεται ο χρήστης το ξεκίνημα αλλαγής μίας τιμής πιο άμεσα.
Πρόβλημα: Έχουμε πάρει από ένα συνάδελφο ένα μεγάλο κείμενο 1000 - 2000 λέξεων που έχει εφαρμόσει kerning αραιά και που σε όλο το κείμενο. Βλέπουμε 2-3 αλλάγες που έχει κάνει και δεν μας αρέσουν. Πως μπορούμε να εντοπίσουμε ποια ζευγάρια χαρακτήρων έχουν αλλαγμένο kerning και να το μηδενήσουμε;
Αυτό ευτυχώς το σκέφτηκε η Quark και έκδοσε ένα δωρεάν extention που λέγεται "Type Tricks". Εάν εγκατασταθεί μεταξύ άλλων υπάρχει η εντολή Remove Manual Kerning". Αρκεί να επιλέξουμε το κείμενο που μας ενδιαφέρει και στη συνέχεια από το μενού Utilities την εντολή και αυτόματα το Quark θα ψάξει να βρεί τα "ύποπτα" ζευγάρια χαρακτήρων και θα επαναφέρει την τάξη.


 


TRACKING (πύκνωση)

Είναι πραγματικά πολύ μπερδεμένο αλλά δύο ουσιαστικά ιδιότητες του QuarkXpress ονομάζονται tracking. Ας τα ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα για να ξέρουμε από την αρχή γιατί μιλάμε.
Έχουμε το Tracking ως μία ιδιότητα που αφορά ένα χαρακτήρα και έχει να κάνει με την απόσταση που έχουν όλα τα ζευγάρια χαρακτήρων σε ένα κείμενο.
To λέμε "Track kerning" και καμία φορά "Kern tracking".
Η ιδιότητα στην εφαρμογή της είναι σχετικά απλή. Μπορούμε εφόσον επιλέξουμε μια λέξη μία παράγραφο και γενικότερα ένα οποιοδήποτε σώμα κειμένου να αλλάξουμε μαζικά την απόσταση που έχουν οι χαρακτήρες μεταξύ τους. Οι φιλοσοφία της αλλαγής των αποστάσεων είναι η ίδια με του kerning με τη διαφορά ότι, ενώ στο kerning τοποθετούσαμε τον κέρσορα ανάμεσα στο ζευγάρι χαρακτήρων, στο tracking, με τον κέρσορα επιλέγουμε τους χαρακτήρες. Το μενού στιλ αλλάζει δυναμικά ανάλογα με το τι κάνει ο κέρσορα μας. Εάν τοποθετήσουμε τον κέρσορα ανάμεσα στο ζευγάρι χαρακτήρων και πάμε στο μενού ΣΤΥΛ θα βρούμε την εντολή
"Ποσό Kern". Εάν επιλέξουμε με τον κέρσορα κάποιους χαρακτήρες και πάμε στο μενού ΣΤΥΛ θα βρούμε την εντολή "Πύκνωση" ή Tracking.



 

Η Μεταφυσική στη τυπογραφία

To Quark μας μπερδεύει γιατι ενώ με το Tracking και το Kerning ουσιαστικά κάνουμε το ίδιο πράγμα (αυξομειώνουμε την απόσταση μεταξύ των χαρακτήρων) αυτές οι δύο εντολές παραμένουν ανεξάρτητες.
Για παράδειγμα: (ΠΡΟΣΟΧΗ ΓΡΙΦΟΣ) έστω ότι ρυθμίζουμε το Kerning σε ένα ζευγάρι χαρακτήρων με την τιμή " -3" . Εάν στη συνέχεια ρυθμίσουμε το Tracking της λέξης που ανήκουν οι προηγούμενοι χαρακτήρες με την τιμή -4 η απόσταση των 2 χαρακτήρων (kerning) παίρνει λογικά την τιμή -7. Στην πραγματικότητα έχει την τιμή "-7" αλλά μόνο οπτικά (το είδαμε να αλλάζει).
Αν θελήσουμε γραπτές αποδείξεις για την απόσταση αυτή....δεν υπάρχουν.
Βάζοντας τον κέρσορα πάλι ανάμεσα στους 2 χαρακτήρες το kerning η παλέτα μετρήσεων μας δείχνει τη τιμή "-3" ενώ δεν είναι (το βλέπουμε, το ξέρουμε).
Το θέμα σηκώνει σίγουρα πολύ συζήτηση.
Εικάζω ότι το σκεπτικό έχει να κάνει με την "μηδενική αφετηρία " της ρύθμισης του Kerning. Ενώ η γραμματοσειρά έχει μία ορισμένη απόσταση σε ένα ζευγάρι χαρακτήρων το Quark μας την δίνει μηδενική. Το πρόγραμμα αποδέχεται σε μια παράγραφο να ρυθμιστεί το tracking με μια τιμή άλλη του "0". Το ζευγάρι χαρακτήρων που θέλουμε να του αλλάξουμε στη συνέχεια το Kerning ανήκει, στη συνολική εικόνα της παραγράφου. Όταν όμως βάζουμε τον κέρσορα μας ανάμεσα σε 2 χαρακτήρες η κίνηση αφορά αυτούς και όχι την παράγραφο. Προφανώς το tracking στην παράγραφο επηρέασε την "εικόνα" της απόστασης των 2 χαρακτήρων με μια πραγματική μεταβολή που όμως δεν υπάρχει "στα χαρτιά". Όπως δεν υπάρχουν "στα χαρτιά" και οι ρυθμίσεις kerning του σχεδιαστή της γραμματοσειράς.
 

Συμβουλές
__Αν πρόκειτε να τυπώσεται λευκό κειμενο σε μαυρο φοντο δώστε μία μικρή τιμή στο tracking των λέξεων. Τα αρνητικά γράμματα τείνουν να δείχνουν πιο κοντά από ότι είναι στη πραγματικότητα.
__Σε πολύ μεγάλους τίτλους για να φαίνεται πιο "στρωτή" η λέξη δώστε
αρνητικό tracking και κάντε χειροκίνητο αρνητικό kerning σε ζευγάρια χαρακτήρων που το επιτρέπουν. Δείτε στα περιοδικά. Τα γράμματα των τίτλων σχεδόν ακουμπάνε μεταξύ τους, δεν είναι τυχαίο.
__Στις γραμματοσειρές Condensed παρόλο που οι χαρακτήρες φαίνονται κοντά ο ένας στον άλλο καλό είναι να δίνεται και μία πολύ μικρή αρνητική τιμή στο tracking (-0.5 ή -1). To κείμενο θα φαίνεται πιο δεμένο.
__Όταν έχεται στοιχίσει το κείμενο σας με πλήρη στοίχηση υπάρχει περίπτωση ακόμα και αν χρησιμοποιήται τον καλύτερο συλλαβισμό στον κόσμο, να δείτε κάποια ενοχλητικά κένα στο σώμα του κειμένου. Μη φοβηθείτε να δώσεται μικρές τιμές στο tracking της παραγράφου. Τιμές της τάξεως ±1, ±1.5, δεν γίνονται αντιληπτές.
 

Συμβουλή
__Στο Tracking όταν επιλέγουμε μια λέξη και της δείνουμε μια τιμή ουσιαστικά αλλάζουμε την απόσταση του δεξιού μέρους κάθε χαρακτήρα. Εάν θέλουμε λοιπόν να μειώσουμε το tracking σε μία λέξη θα μειωθεί και το κενό ανάμεσα σε αυτή και την επόμενη λέξη, αφού ο δεξιός χαρακτήρας του τελευταίου χαρακτήρα είναι το κενό (Το κενό είναι κρυφός χαρακτήρας).
Κάτι τέτοιο δεν το θέλουμε, οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να επιλέγουμε τον τελευταίο χαρακτήρα.
Για παράδειγμα ας πούμε ότι έχουμε τις λέξεις " Εκείνο το ζευγάρι" και θέλουμε για κάποιο λογο να μειώσουμε το tracking στη λέξη "Εκείνο". Την επιλέγουμε μέχρι και το γράμμα "ν" αφήντας αποεπιλεγμένο το "ο". Με αυτό τον τρόπο "το ζευγάρι" μπορεί να έρθει πιο κοντά αλλά το κενό που υπάρχει αναμεσα δεν πρόκειτε να μειωθεί!
 


Γιώργος Τούμπαλης
http://www.vcdc.gr/forum/viewtopic.php?t=2240